Ook een beetje vaderdag
Foto: Reformatorisch Dagblad
Dodenherdenking was vroeger voor mij een gebeurtenis zonder diepe betekenis. Ik vond zo’n avond maar een saaie bedoening thuis, zo rondom de klok van acht uur ‘s avonds. De minuut stilte die wel een eeuwigheid leek te duren. Met op de televisie beelden van steeds weer nieuwe kransen die werden gelegd bij het monument op de de Dam, het Wilhelmus dat werd gespeeld, de trompetklanken van The Last Post die wegstierven over de Waalsdorpervlakte.
Ons huis in de Moerwijk keek uit op de driesprong waar de Tesselschadelaan uitkwam op de Melis Stokelaan. Wij kinderen keken om acht uur op 4 mei vanuit de vensterbank naar het zonder uitzondering tot stilstand komende verkeer. Zelfs de grote groengele htm-bussen werden aan de stoeprand tot stilstand gebracht. Er liep een keer op straat een jongen te stuiteren met een bal. Een puber, iets ouder dan ik. Wat wist hij van de oorlog? Maar ook hij stond stil toen de klokken begonnen te luiden. Een jongen met respect voor het moment. Dat maakte indruk op mij.
Voor mijn vader was dodenherdenking belangrijk. Dat snapte ik toen niet zo. Aan welke doden moest hij nu denken? Ik kon mij geen enkele krijgsmakker of kampgenoot van hem die de Tweede Oorlog niet had overleefd voor de geest halen. De logica van dit onvermogen had ik, o onnozele, niet door.
Later kreeg ik het vermoeden dat mijn vader op deze avond ook aan zijn eigen vader dacht. Zijn vader, mijn opa, die ik nooit heb gekend omdat hij een van die slachtoffers was van de Tweede Wereldoorlog. Zijn vader heeft hij nooit weergezien, dat leek me wel erg voor hem.
Maar ik kon mij toen nog niet voorstellen hoe het voor hem was om geen vader meer te hebben. Totdat ik zelf vader werd en ingewijd raakte in de cirkel van het leven. Uit die cirkel was voor hem dus een hap genomen. Hij had op 23-jarige leeftijd ineens geen voorbeeld meer en moest zelf uitzoeken hoe je een vader moest zijn voor kinderen die - in vrede - hun eigen leven gingen leiden. Hoe hij een opa moest zijn. Niemand heeft het hem voorgedaan.
Toch was hij daarin geslaagd en dat kreeg ik weer veel later door. Daar denk ík dan aan met dodenherdenking. Zo is 4 mei voor mij ook een beetje vaderdag geworden.
[4 mei 2014]